-Τα πράγματα και το όνομα τους

"Στην συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Νέας Δημοκρατίας, αν επιτραπεί να λάβουν τον λόγο και βουλευτές, κάτι που δεν έχει ακόμη αποφασισθεί, … …".

Η συνέχεια του κειμένου είναι αδιάφορη. Μας φτάνει μόνο που σε μια φράση, -διατυπωμένη από "έγκυρο" έντυπο ενημέρωσης-, διακρίνεται αποτυπωμένο με οδυνηρή διαύγεια το θεμελιώδες πρόβλημα της χώρας. Το έλλειμμα κατανόησης των πραγμάτων, η πλήρης σύγχυση, η ατελής επικοινωνία. Αυτά που οδηγούν στην αδυναμία συμφωνίας, συνεργασίας, ομαλής συμβίωσης και, τελικά, στην διασφάλιση συλλογικής προοπτικής.

Ανυποψίαστος ο συντάκτης για το νόημα της λέξης "συνεδρίαση", την χρησιμοποιεί βιαστικά και επιπόλαια, όπως σχεδόν όλοι, ανάλογα με τις εικόνες με τις οποίες τον έχει εφοδιάσει, δεκαετίες τώρα, η φτωχή μας καθημερινότητα. Εν προκειμένω, εικόνες από την μάζωξη μερικών δεκάδων επαρχιωτών αξιωματούχων, που, αφού ακούσουν και χειροκροτήσουν όρθιοι την ομιλία του αρχηγού αγά, θα αποχωρήσουν ο καθένας για τις δικές του ασχολίες και δουλειές.

Συνεδρίαση, όμως, σημαίνει κάτι άλλο. Την συνάθροιση γύρω από ένα κοινό τραπέζι. Κάτι που σχετίζεται με την επιδίωξη του διαλόγου, την ανταλλαγή απόψεων, την συντεταγμένη προσπάθεια σύγκλισης. Και η ακύρωση του νοήματος της λέξης ακυρώνει εν τοις πράγμασι και τις παραστάσεις που την νοηματοδοτούν. Τις αφαιρεί ανεπαισθήτως από τον ορίζοντα μας. Η διαρκής έκθεση σε μια γλώσσα φτωχή μας απομακρύνει από τον κόσμο, όπως αυτός πραγματικά είναι. Η γλώσσα μπορεί να λειτουργεί και αντίστροφα, ειδικά όταν η χρήση της γίνεται για τον χειρισμό εννοιών αφηρημένων. Μπορεί να συρρικνώνει αντί να διευρύνει.

Το παράδειγμα είναι απλό, αλλά θα αντιληφθούμε την κρισιμότητα του ελλείμματος μας αν αναλογιστούμε άλλες λέξεις, που κατακλύζουν την καθημερινότητα μας. Λέξεις όπως δημοκρατία, ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα, διαφάνεια, μεταρρυθμίσεις ή ακόμη πιο σύνθετα σχήματα λόγου, όπως οι, τόσο συνηθισμένοι στις μέρες μας, συνδυασμοί, "δεν θα υπάρξει άλλη περικοπή σε μισθούς και συντάξεις" και "η χώρα χρειάζεται ανάπτυξη". Αν αναλογιστούμε και αν κάνουμε την απαραίτητη αναγωγή.

Για να εκπληρώσει τον προορισμό του το σύμβολο θα πρέπει απαραίτητα να παραπέμπει τους παραλήπτες του στην ίδια ή περίπου στην ίδια παράσταση του κόσμου. Μόνο έτσι μπορεί να ξεκινήσει με αξιώσεις επιτυχίας μια απόπειρα επικοινωνίας. Ο τελικός προορισμός δεν μπορεί παρά να είναι η ταύτιση αυτών των παραστάσεων και άρα και του νοήματος. Όταν επιτευχθεί το παραπάνω διαπιστώνουμε συνήθως με έκπληξη ότι δεν απομένει άλλο πρόβλημα προς επίλυση.

Τελικά, ο κόσμος μας αποκαλύπτεται τόσο περίπλοκος όσο περίπλοκη είναι και η γλώσσα με την οποία είμαστε εφοδιασμένοι. Μπορούμε να διακρίνουμε και να περιγράψουμε τις λεπτές διαφορές μεταξύ δύο φαινομενικά ίδιων πραγμάτων μόνον εάν διαθέτουμε τα κατάλληλα, αφηρημένα γλωσσικά εργαλεία.

Αντίθετα, ο κόσμος μας φαίνεται απλός, όταν η γλώσσα μας είναι απλή. Τον "κατανοούμε" ασφαλώς, πλην όμως το κατορθώνουμε μόνοι, με όλους τους υπόλοιπους απέναντι μας.

Ας γίνει κοινή αγωνία το γεγονός ότι πριν από την συζήτηση για τα πράγματα τα ίδια πρέπει να προηγείται η συμφωνία για τα μέσα περιγραφής τους. Αλλιώς, είμαστε καταδικασμένοι να μείνουμε ξυλάρμενοι και προσευχόμενοι στην τρικυμία.

Tweet