-Αντιμέτωποι με το κενό

Πριν από λίγες μέρες έγραψα ένα σύντομο γράμμα σε έναν φίλο. Το παραθέτω εδώ, μετά την αφαίρεση των προσωπικών στοιχείων.

Φίλε λυπάμαι πάρα πολύ. Εάν όλα αυτά που έγραφες στην σελίδα σου ήταν αληθινά, -και δεν μπορεί παρά να ήταν-, είσαι ένας από τους ελάχιστους που ξεχωρίζουν.

Το ερώτημα όμως αν η χώρα χρειάζεται ανθρώπους σαν και σένα (… …) παρέλκει. Γιατί τα πράγματα, όχι μόνον στον τομέα της (… …), αλλά γενικά, σε κάθε πλέον τομέα της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, έχουν πάρει τον δρόμο τους και δυστυχώς τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει.

Η Ελλάδα βρίσκεται από χρόνια σε πορεία βαθιάς και μη αναστρέψιμης παρακμής. Οι έλληνες έχουν πάψει από καιρό να αποτελούν μέλη μιας ενιαίας κοινωνικής οντότητας. Κάθε έννοια κοινότητας έχει αποσυντεθεί και το μεγαλύτερο πλέον διακριτό συσσωμάτωμα που έχει απομείνει είναι αυτό της πυρηνικής οικογένειας. Και μόνο στα πλαίσια του ελάχιστου αυτού μορφώματος μπορεί πλέον η συντριπτική πλειοψηφία να απολαύσει την βεβαιότητα της σιγουριάς και της ασφάλειας, να νοιώσει αισθήματα αγάπης, φιλαλληλίας και αλληλεγγύης και να εμπνευσθεί στόχους και οράματα. Εκ των πραγμάτων βέβαια, μικρούς στόχους και μικρά οράματα.

Είπες πολύ σωστά ότι αυτή είναι μια μάχη που δεν μπορείς να κερδίσεις. Εμένα μου πήρε δύο δεκαετίες για να φτάσω σε αυτό το μελαγχολικό συμπέρασμα. Στα 26 μου ήμουν και εγώ (… …) σε κάποια Άνω Ραχούλα της χώρας. Περνούσα την μέρα μου αποκρούοντας τα δηλητηριώδη σχόλια της (… …) και προσπαθώντας να πείσω τους ραγιάδες ότι αυτό που μου ζητούσαν δεν ήταν για το καλό τους. Έχω ακόμη κάπου κρατημένα τα ελεεινά φυλλάδια (… …), με τα πρόχειρα σημειωμένα στα περιθώρια ποσοστά μου επί της αξίας των πωλήσεων. Λίγο μετά (… …) αρνήθηκα με αίσθημα βαθιάς αηδίας την μέχρι τότε ιδιότητα μου και αποφάσισα να διαθέσω τις δυνάμεις μου σε άλλο μέτωπο. Έκανα πολλά και μάλλον σημαντικά πράγματα. Φαίνονται όμως έτσι μόνον αν τα εκτιμήσει κανείς με γνώμονα και κριτήριο τις δυνατότητες που διαθέτει ένα μεμονωμένο άτομο. Γιατί στο ευρύτερο πλαίσιο της «αγοράς» ήταν λίγα. Ο εχθρός είχε την δυνατότητα να εξουδετερώνει κάθε «νίκη», που μπορεί να χρειάστηκε χρόνους αγώνων και θυσιών για να κερδηθεί, με μία και μόνη απλή κίνηση. Ένας καφές σε ένα γραφείο, ένα πλούσιο γεύμα και μετά μια μικρή νυχτερινή τροπολογία, μια ασαφής υπουργική απόφαση, ένα κακογραμμένο βούλευμα (αυτά τα τελευταία άλλωστε ποτέ δεν τα διαβάζει κανείς, διαθέτουν μια αυταξία – και μόνον η ύπαρξη τους, καθώς και η εμπιστοσύνη στην ελληνική δικαιοσύνη που διαθέτει ο κάθε συνεπής απατεών αρκούν για να διασφαλίσουν το κύρος τους).

Για όλα αυτά ασφαλώς δεν φταίνε οι πολιτικοί. Αυτοί κάνουν πολύ καλά την δουλειά που τους αναθέτει ο ελληνικός λαός. Γιατί ότι γίνεται, γίνεται σε ανταπόκριση της πραγματικής θέλησης του κόσμου. Ο κάθε ένας από μας, επειδή ξέρει καλά ότι είναι μόνος του μέσα σε περιβάλλον εχθρικό, δεν κρίνει σκόπιμο να αναδείξει εκπροσώπους του αυτούς που θα εφαρμόζουν και θα φυλάττουν τους νόμους. Απλά επιλέγει εκείνους που θα μπορεί να βρει εύκολα στο τηλέφωνο όταν έρθει η στιγμή να χρειαστεί να παραβιάσει ο ίδιος τον νόμο. Αυτό δεν είναι εύκολο να αλλάξει. Θα είναι καλύτερα να μην τρέφουμε τέτοιες ελπίδες. Το μόνο που σίγουρα μπορούμε είναι, σε πείσμα των καιρών, να διατηρούμε τον αυτοσεβασμό και την προσωπική μας ακεραιότητα. Και ας είναι αυτό κάτι που θα το ξέρουμε μόνον εμείς.

Δεν συνηθίζω να γράφω σχόλια σε άλλα ιστολόγια. Το έκανα σε λίγες μόνον περιπτώσεις. Εχθές, λόγω των ημερών, έγραψα κάτι στην σελίδα ενός καλού ελληνοαμερικάνου. Είναι, με άλλα λόγια, περίπου τα ίδια πράγματα που γράφω και παραπάνω.

Ακόμη και τα παιδιά του δημοτικού ξέρουν τι χρειάζεται και τι πρέπει να γίνει. Δυστυχώς όμως, δεν θα γίνει τίποτε. Η ελληνική κοινωνία δεν διαθέτει τους συνεκτικούς δεσμούς που είναι απαραίτητοι για να επιτρέψουν την λειτουργία της ως συνόλου. Το αποτέλεσμα είναι η αδυναμία της να αναδείξει κοινούς στόχους και οράματα που με την σειρά τους θα γίνουν, για να υλοποιηθούν, γνήσια και ελεγχόμενη, βάσει της αποτελεσματικότητας της, πολιτική εκπροσώπηση. Υπό τις συνθήκες αυτές, στo πεδίο της καθημερινής επιβίωσης, δρουν ασυντόνιστα, ανταγωνιστικά και συνήθως εχθρικά μεταξύ τους πολλαπλά ατομικά συμφέροντα, με συνέπειες που όλοι βιώνουμε δεκαετίες τώρα.

Λες "... γιατί μπορεί να γίνουν όλα πολύ καλύτερα, αρκεί να το θέλουμε και να το προσπαθήσουμε ...". Αυτό όμως είναι ταυτολογία. Εάν το θελήσουμε ασφαλώς και θα το προσπαθήσουμε. Κανείς δεν ενεργεί ενάντια σε αυτό που θεωρεί ότι είναι το συμφέρον του. Κάθε ένας από τους έλληνες πολίτες αυτό ακριβώς κάνει και γιαυτό αγωνίζεται. Για το συμφέρον του. Απλά αδυνατεί να κατανοήσει ότι το ατομικό και το δημόσιο συμφέρον είναι αναπόσπαστα και πολύ στενά συνδεδεμένα και ότι η ταυτόχρονη και ισόρροπη εξυπηρέτηση τους πρέπει να υπόκειται σε διαρκείς και συνεπείς σταθμίσεις. Η διαδικασία αυτή οδηγεί στην συνειδητή απόφαση του ατόμου για αυτοπεριορισμό, που ενώ αρχικά μπορεί να φαίνεται ως απεμπόληση δικαιώματος, στο τέλος αμοίβεται μέσω αυτών που αποκτώνται σε συλλογικό επίπεδο.

Απαραίτητη προϋπόθεση για όλα τα παραπάνω είναι η ύπαρξη οντολογικής αφετηρίας που θα εφοδιάζει την ζωή μας με νόημα. Νομίζω πως η απουσία αυτού του στοιχείου είναι κραυγαλέα σήμερα στην ελληνική κοινωνία. Συχνά ακούγονται λόγοι για την ελπίδα που θα φέρει μαζί της η νέα γενιά που αναδύεται. Αλλά οι νέοι εκπαιδεύονται από του παλιούς και οι παλιοί δεν ξέρουν άλλο δρόμο. Και επιπλέον, το ζητούμενο στην περίπτωση δεν είναι ούτε η ειδική γνώση, που μπορεί άλλωστε να αποκτηθεί εύκολα από τους ξένους, ούτε η εμπειρία, ούτε η επιστημονική κατάρτιση. Η νοηματοδότηση του βίου κείται βαθύτερα και είναι λιγότερο χειροπιαστή και περιγράψιμη από όλα αυτά.

Σε κάθε περίπτωση δεν πιστεύω ότι υπάρχει διέξοδος από την τραγική θέση στην οποία καθημερινά διολισθαίνουμε. Αν υπάρχει μια και μόνη ελπίδα αυτή θα πρέπει αναγκαστικά να έχει το ίδιο δυσβάστακτο κόστος με το κόστος της παρακμής στην οποία έχουμε οδηγηθεί. Φθηνές λύσεις, αλλοίμονο, δεν υπάρχουν. Υπό την έννοια αυτή εάν υπάρχει ελπίδα αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από μια μείζονα εθνική καταστροφή. Καταστροφή τόσο μεγάλη που θα αγγίξει και θα βασανίσει το κάθε σπίτι και την κάθε γειτονιά της χώρας. Καταστροφή που θα μας κάνει να σκεφτούμε όχι μεθόδους και τρόπους και διαδικασίες αλλά, αντίθετα, το νόημα της ίδιας της ύπαρξης μας. Και θα μας ξαναδώσει εκείνα τα πνευματικά και ηθικά εφόδια που πρέπει να διαθέτουμε για να μπορούμε, όταν χρειασθεί, να δυστυχούμε με αξιοπρέπεια.

Tweet