Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε πριν από ενάμιση σχεδόν χρόνο, τον Οκτώβριο του 2010. Πιστεύω ότι κάτω από τις παρούσες συνθήκες γίνεται περισσότερο επίκαιρο. Επειδή κανένα από τα ερωτήματα που θέτει δεν έχει ακόμη απασχολήσει σοβαρά την ελληνική κοινωνία. Γιατί φτάσαμε ως εδώ; Τι πρέπει να κάνουμε, εκτός από του να προσδοκούμε ενδεείς και περιδεείς την βοήθεια των συμμάχων μας; Και, κυρίως, ποια είναι η πραγματική σημερινή μας θέση και, με βάση αυτήν, τι μπορούμε να ελπίζουμε, με ρεαλιστικούς όρους, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα; Από αυτό το τελευταίο, ειδικότερα, θα εξαρτηθεί η κοινωνική συναίνεση και συνεργασία, που δίχως αυτήν δεν έχουμε παρά να σταυρώσουμε τα χέρια και να περιμένουμε, μοιραίοι και άβουλοι, τα χειρότερα. Παρακαλώ τους φίλους του ιστολογίου να μπουν στον κόπο να ρίξουν μια φρέσκια ματιά και, αν θέλουν, να σχολιάσουν.
*****************************************************
Είναι εδώ και μερικούς μήνες το κυρίαρχο ερώτημα που πλανάται πάνω από την χώρα. Θα "τα καταφέρουμε";
Προσωπικά δεν έχω καμία αμφιβολία για αυτό. Μας το έχει βεβαιώσει προσωπικά και επανειλημμένως ο πρωθυπουργός Παπανδρέου. Σε περίπτωση αποτυχίας του Γιώργου, μας το εγγυάται ανεπιφύλακτα ο εν αναμονή πρωθυπουργός Σαμαράς. Έχουμε σίγουρη και αξιόπιστη εναλλακτική. Επιπλέον, το διαβάζουμε με κάθε ευκαιρία, και πάντοτε με στοιχεία ατράνταχτα, στα περισπούδαστα κείμενα των σοφών μεγαλοδημοσιογράφων. Που παρακολουθούν από κοντά την τιτάνια προσπάθεια του έθνους και δίνουν λεπτομερείς οδηγίες στους χειριστές των λεπτών μας οικονομικών και άλλων συναφών υποθέσεων.
Ένα πράγμα παραλείπουν να μας πουν με σαφήνεια οι ταγοί μας. Τι ακριβώς προσπαθούμε και τι ακριβώς έχουμε ελπίδα "να καταφέρουμε". Βέβαια, το πιθανότερο είναι ότι αυτό είναι κάτι που αγνοούν, -ή οι αμυντικοί τους μηχανισμοί απώθησης τους κάνουν να το αγνοούν-, ακόμη και οι περισσότεροι από αυτούς. Σε κάθε περίπτωση, όμως, τους είναι ιδιαίτερα βολικό να αφήνουν την απάντηση στην κρίση του καθενός μας. Επειδή στο φαντασιακό των πιο πολλών από εμάς, η απόλυτα φυσιολογική επιτυχής εξέλιξη, αυτό που "θα καταφέρουμε", δεν μπορεί παρά να είναι η σύντομη επιστροφή στην τεμπέλικη, αμέριμνη, ανεύθυνη και ιδιαίτερα ευχάριστη ζωή της δανεικής καλοπέρασης. Είναι έτσι όμως;
Οι περισσότεροι από εμάς βλέπουν την ιστορία σαν την ευθύγραμμη τροχιά ενός βέλους, που ακολουθεί μια και μόνη αναγκαστική πορεία χωρίς δυνατότητα επιστροφής. Την πορεία που οδηγεί στην διαρκή βελτίωση των συνθηκών της ζωής μας, στην διαρκή ανάπτυξη, στον διαρκή προσπορισμό αγαθών και απολαύσεων. Η επικίνδυνα απλοϊκή αυτή άποψη δεν είναι αποκλειστικά ελληνική φενάκη. Αποτελεί λίγο πολύ κυρίαρχη αντίληψη σε όλο τον δυτικό κόσμο που μετά τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο βρέθηκε να απολαμβάνει χωρίς διακοπή πολλές δεκαετίες υλικής αφθονίας, συνδυασμένης με διαρκή βελτίωση στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των ευκαιριών. Στο σύνολο της η δύση παρασύρθηκε να πιστέψει ότι αυτή είναι η φυσιολογική πορεία των ανθρώπινων πραγμάτων. Πορεία που διαθέτει μόνον μια δυνατότητα. Να εξελίσσεται πάντοτε προς την ίδια κατεύθυνση και να επαυξάνει τους θετικούς της ποσοδείκτες.
Ειδικότερα στην Ευρώπη, η τεράστια παραγωγή πλούτου που ακολούθησε την ολοκληρωτική καταστροφή του πολέμου, -αφού σχεδόν τα πάντα έπρεπε να ξαναφτιαχθούν από την αρχή-, και η ανάγκη για απόσβεση των ενοχών του βάρβαρου παρελθόντος των μαζικών σφαγών, ευνόησαν την ίση διανομή των διαθέσιμων πόρων και, κυρίως, την παροχή όλο και περισσότερων δικαιωμάτων και προνομίων στις αναδυόμενες μεσαίες τάξεις, και συντέλεσαν ώστε η ιστορική ανωμαλία των τελευταίων δεκαετιών να ερμηνευθεί με ανθρωπιστικούς όρους, ως το αποτέλεσμα μιας αδήριτης φυσικής συνέπειας. Στην Ελλάδα το ίδιο μοιραίο λάθος πολλαπλασιάσθηκε, αφού βρεθήκαμε να σκεφτόμαστε προς την ίδια κατεύθυνση χωρίς, όμως, να διαθέτουμε τα νοητικά εφόδια του δυτικού ορθολογισμού. Τα αποτελέσματα είναι ήδη ξεκάθαρα ορατά.
Τι είναι αυτό λοιπόν που "θα καταφέρουμε" αν ξεφύγουμε από το ενδεχόμενο της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας; Την επιστροφή μας στο διαρκώς βελτιούμενο επίπεδο ζωής που απολαμβάναμε σε όλο το διάστημα της προηγούμενης τριακονταετίας; Σίγουρα όχι.
Στο πλαίσιο της συμμετοχής της χώρας στο εγχείρημα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η γενικότερη αντίληψη για την αναπότρεπτη και αδιάκοπη πορεία προς τα πάνω, εξειδικεύθηκε αφελώς από την ελλαδική κοινωνία κυρίως με το ιδεολόγημα της αυτονόητης σύγκλισης με τις ισχυρότερες και πιο προηγμένες δημοκρατίες του κόσμου. Ο ελληνικός τρόπος, όμως, είδε αυτήν την σύγκλιση ως φυσικό δικαίωμα και προνομιακή δωρεά και όχι ως ευκαιρία, που μπορούσε και έπρεπε να κατακτηθεί με την καταβολή του ανάλογου κόστους. Σήμερα η προοπτική και μόνον της απώλειας της ευκαιρίας αυτής είναι πολύ φυσικό να θεωρείται παρά και έξω από την φύση των πραγμάτων. Για τον λόγο αυτό, οι περισσότεροι από εμάς, αν και είμαστε πλέον σε θέση να δεχθούμε και να αναγνωρίσουμε την τραγική ακολουθία των μοιραίων λαθών μας, αρνούμαστε να αποδεχθούμε ότι η λογική κατάληξη της περιπέτειας στην οποία έχουμε εισέλθει δεν είναι άλλη από την επιστροφή και μόνιμη πλέον παραμονή μας στο μακρινό σημείο εκκίνησης. Το σημείο αυτό μπορεί θαυμάσια να τοποθετηθεί, -εάν είμαστε αρκετά τυχεροί και εργαστούμε με συνέπεια και αποφασιστικότητα-, κάπου εκεί στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Είναι αλήθεια ότι το όραμα της σύγκλισης υιοθετήθηκε κάποτε με ειλικρίνεια από την ευρωπαϊκή συμμαχία στο σύνολο της. Δεν ήταν λοιπόν χωρίς πραγματικό έρεισμα οι προσδοκίες μας, έστω και αν επιδιώξαμε να τις υλοποιήσουμε με τελείως λανθασμένο τρόπο. Πλην όμως, κανείς από εμάς δεν αντιλήφθηκε εγκαίρως ότι, ενώ εμείς περνούσαμε τις καλύτερες στιγμές μας ευωχούμενοι και έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της ιστορίας, που δεν επρόκειτο, ανεξάρτητα από την προσωπική μας συνέπεια, να μας διαψεύσουν, η Ε.Ε. έβαζε διακριτικά το ουτοπικό εγχείρημα σε δεύτερη μοίρα, όταν προχωρούσε στην πρώτη μεγάλη διεύρυνση προς την ανατολή. Και ότι τελικά το εγκατέλειπε οριστικά και αμετάκλητα, με την τελευταία διεύρυνση προς τους φτωχότερους συγγενείς της άνω βαλκανικής και των βαλτικών δημοκρατιών. Οι ευρωπαίοι φίλοι μας είχαν προφανώς καταλήξει με ανακούφιση στο συμπέρασμα ότι η ενωμένη Ευρώπη δεν ήταν απαραίτητο να υπάρχει σαν όχημα αποκλειστικά μιας και μόνον ταχύτητας. Αντίθετα, η συγκρότηση της θα ήταν απολύτως εφικτή και βιώσιμη, ακόμη και εάν ήταν αναγκασμένη να σέρνει πίσω της, σε απόσταση, κάποιους αιωνίως βραδυπορούντες.
Πέρα από αυτό, ο ακραία ναρκισσιστικός τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, και σύμφωνα με τον οποίο όταν οι ξένοι μας φέρονται ευνοϊκά δεν κάνουν τίποτε άλλο από τα ξεπληρώνουν αυτονόητες υποχρεώσεις τους ενώ, σε διαφορετική περίπτωση, όταν δεν ικανοποιούν αδιαμαρτύρητα τις απαιτήσεις μας το κάνουν επειδή συνωμοτούν αδιάντροπα εναντίον μας, δεν μας επέτρεψε να διακρίνουμε ότι, την άνοιξη του 2010, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αντέδρασε βάσει οργανωμένου και επεξεργασμένου σχεδίου. Αντίθετα, σύρθηκε απροετοίμαστη πίσω από τις εξελίξεις και, εμφορούμενη από δέος και τρόμο μπροστά στις πιθανές χαοτικές και καταστροφικές επιπτώσεις της ελληνικής κατάρρευσης στο σύνολο της ευρωζώνης, αποφάσισε εν των ενόντων την εφαρμογή ενός όπως όπως σχεδιασμένου και αρκετά δαπανηρού προγράμματος προσωρινής διάσωσης της ελληνικής οικονομίας. Τώρα οι εταίροι μας, αφού κατέβαλαν ως καλοί, συνεπείς και υπεύθυνοι ορθολογιστές το κόστος της αβλεψίας και των κακών προβλέψεων τους, ετοιμάζουν με την μεθοδικότητα που τους χαρακτηρίζει τον θεσμικό ιστό της από εδώ και πέρα συστηματικής αντιμετώπισης των δυσπροσάρμοστων. Οι αποφάσεις της συνόδου κορυφής της περασμένης εβδομάδας, που προβλέπουν τις διαδικασίες της ελεγχόμενης πτώχευσης με ταυτόχρονη παραμονή στην συμμαχία και στο κοινό νόμισμα, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για τις προθέσεις.
Οι αριθμοί πλέον είναι αμείλικτοι και κανείς δεν δικαιούται να ισχυρίζεται ότι δεν τους βλέπει. Το μέγεθος της ανάπτυξης που απαιτείται για να πετύχουμε την εξυπηρέτηση των δανειακών μας υποχρεώσεων, με ταυτόχρονη διατήρηση του επιπέδου ζωής που είχαμε "κερδίσει" στο διάστημα της τελευταίας δεκαετίας, είναι ασύλληπτο. Το έργο που πρέπει να συντελεσθεί, ώστε να επιτευχθεί μια διατηρήσιμη αύξηση των βασικών μας μεγεθών, είναι επικών διαστάσεων και είναι αδύνατον να ολοκληρωθεί σε χρονικό ορίζοντα μερικών εξαμήνων ή ετών.
Οι αλλαγές στην δημόσια διοίκηση και στην λειτουργία του κράτους, -αλλαγές που κατέχουν κρίσιμο ρόλο κλειδιού για την εξασφάλιση μιας ανοδικής πορείας-, δεν αρκεί να σχεδιασθούν στο χαρτί. Πρέπει επιπλέον να ενσωματωθούν σταθερά στην κουλτούρα και τον τρόπο σκέψης τόσο των υπαλλήλων όσο και των πολιτών. Αυτό απαιτεί ακόμη και δεκαετίες εργώδους προσπάθειας. Ο παραγωγικός ιστός της χώρας είναι υποτυπώδης και σε κατάσταση αποσύνθεσης. Δύσκολα μπορεί να βρει κανείς τι είναι αυτό που θα μπορούσαμε να κατασκευάσουμε και να πουλήσουμε έξω από τα σύνορα μας, σε ένα ακραία ανταγωνιστικό περιβάλλον, που λειτουργεί χωρίς προστατευτικά δίχτυα και περιορισμούς. Ο τουρισμός, όσο και αν βαυκαλιζόμαστε για τις ομορφιές και τα δήθεν συγκριτικά πλεονεκτήματα της πατρίδας μας, περνάει βαθιά κρίση και η αναγέννηση του, -με την επιστροφή στο φαντασιακό του μέσου υποψήφιου τουρίστα της αμόλυντης και αυθεντικής χώρας των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης για απολαβή τίμιων υπηρεσιών-, θα απαιτήσει μακρύ χρονικό διάστημα. Κυρίως, όμως, θα απαιτήσει την απομάκρυνση των εκατομμυρίων τόννων του τσιμέντου των εκτρωματικών κατασκευών, που, πανταχού παρούσες, μολύνουν αισθητικά και βιάζουν βάναυσα το άλλοτε χαρισματικό φυσικό μας περιβάλλον. Όσο και αν εμείς αρνούμαστε να το καταλάβουμε, συνεχίζοντας και οριστικοποιώντας την πολεοδομική καταστροφή της χώρας και προχωρώντας σε νέες τακτοποιήσεις και διακανονισμούς διατήρησης του αίσχους και της παρανομίας.
Θα μπορούσε να απαριθμήσει κανείς δεκάδες άλλους τομείς δραστηριότητας, καταδεικνύοντας ότι τα περιθώρια ανάκαμψης, όπως εμείς τουλάχιστον θέλουμε να την εννοούμε, σε συνάρτηση με την διατήρηση του σημερινού επιπέδου ζωής μας, είναι σχεδόν μηδενικά. Θα μπορούσε να μιλήσει για το αδιέξοδο της παιδείας, την κωμική δήθεν έρευνα των οικογενειακών πανεπιστημιακών επιχειρήσεων, την σε ευρεία κλίμακα τεχνολογική υπανάπτυξη, τον μαρασμό της αγροτικής οικονομίας των επιδοτήσεων και των προς απόσυρση μαζικών παραγωγών. Και για πολλά άλλα. Παντού θα συμπεράνει το ίδιο αδιέξοδο και την ίδια θλιβερή υστέρηση, σε σχέση πάντοτε με τις παράλογες απαιτήσεις μας.
Είναι λοιπόν προφανές ότι αυτό που μπορούμε "να καταφέρουμε", με την βοήθεια των εταίρων μας και κυρίως με την δική μας σκληρή και επίμονη προσπάθεια, είναι να προσγειωθούμε ομαλά στην βαλκανική αγκαλιά των γειτόνων μας, χωρίς μείζονες κοινωνικές εντάσεις, χωρίς βιβλικών διαστάσεων καταστροφές και χωρίς ανεπανόρθωτες εθνικές συμφορές.
Μας δόθηκε μια μοναδική ιστορική ευκαιρία που δυστυχώς αγνοήσαμε και περιφρονήσαμε. Επιδείχθηκε απέναντι μας μια μοναδική ανοχή και γενναιοδωρία που καταχραστήκαμε με τον πιο χυδαίο τρόπο. Τελειώσαμε άδοξα και ανάξια ένα μοναδικό ταξίδι που μας προσφέρθηκε. Τίποτε δεν θα μας ξαναχαριστεί.
Τώρα μας απομένει μόνον η ελπίδα να "τα καταφέρουμε". Αν προσγειωθούμε στην αμείλικτη πραγματικότητα, αν μετρήσουμε το μπόι μας και προσαρμόσουμε τις απαιτήσεις μας σε αυτό που μπορούμε, ξεχνώντας αυτό που αυτάρεσκα θέλουμε, αν εργαστούμε σκληρά και με αφοσίωση για την επίτευξη εφικτών και σχεδιασμένων στόχων, μπορεί και να το πετύχουμε.
Τελικά, όσο και αν μας άρεσε να το πιστεύουμε, δεν είχαμε ποτέ φύγει πολύ μακρυά από την μικρή μας βαλκανική γειτονιά. Καιρός να επιστρέψουμε.
Αναρτήσεις
19 σχόλια:
Εξαιρετικό σχόλιο. Μπράβο
Η μεταοθωμανική περίοδος της Ελλάδας μόλις τέλειωσε ή άραγε μόλις ξεκινά?
ερμιππε
παντα ενδιαφεροντα τα κειμενα σου, αλλα βλεπω ενα προβλημα στο παρον: λες οτι η διαρκης ανοδος του βιοτικου μας επιπεδου στο μελλον θα ειναι αδυνατη. Που το στηριζεις αυτο? Με ολα τα προβληματα της, αυτη η χωρα ειχε θετικη μεγεθυνση του ΑΕΠ τα περισσοτερα μεταπολεμικα χρονια (95% θα ελεγα προχειρως). Γιατι να μην μπορει να το κανει αυτο και στο μελλον? Απλα να αντιγραφει τις παγκοσμιες τεχνολογικες εξελιξεις με καθυστερηση ετων και να συνεχισει να συσωρευει κεφαλαιο, η αναπτυξη μας θα ειναι κατα μεσο ορο θετικη.
Εκει που δυσκολευει το πραγμα ειναι στην συγκλιση, δηλαδη στο να τρεχει η οικονομια μας ταχυτερα απο τον μεσο ορο της ΕΕ. Αυτο δεν ειναι εγγυημενο, οπως εχω γραψει πολυ παλιοτερα
http://e-rooster.gr/03/2005/34
Αγαπητέ SG
Ευχαριστώ για τον καλό σου λόγο και πάντα καλοδεχούμενα τα σχόλια σου. Πλην όμως δεν λέω ακριβώς αυτό. Απλά ισχυρίζομαι ότι η ανάπτυξη που μπορεί να πετύχουμε τα επόμενα χρόνια υπό την προϋπόθεση ότι θα εργαστούμε πολύ σκληρά και με συνέπεια δεν θα ανταποκρίνεται σε καμία περίπτωση στον τρόπο ζωής στον οποίο έχουμε εθισθεί. Και με δεδομένο το τεράστιο άλμα προς τα πίσω, λόγω των συσσωρευμένων δανεικών, που πρέπει να αποπληρωθούν σε κάθε περίπτωση, ίσως θα πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι το σημείο εκκίνησης μας μετά το πέρας της αιχμής της κρίσης θα πρέπει να τοποθετηθεί μερικές δεκαετίες πίσω. Πριν από την έναρξη του πάρτυ.
Όλα αυτά γιατί πιστεύω ότι ο μέσος έλληνας σήμερα θεωρεί ότι "ξεπέρασμα της κρίσης" σημαίνει βραχυπρόθεσμη επιστροφή στα ωραία μεγαλεία του πολύ πρόσφατου παρελθόντος μας. Κατά την άποψη μου "ξεπέρασμα της κρίσης" απλά σημαίνει ομαλοποίηση της κατάστασης, συνειδητοποίηση και αποδοχή της δυσχερούς θέσης, δημιουργία βάσεων και συνθηκών ανάκαμψης και ξεκίνημα για νέα άνοδο (αυτό που λές θετική μεγέθυνση του ΑΕΠ) από πολύ χαμηλά.
Θεόδωρε ευχαριστώ.
Χαρούμενη μέλισσα, μόλις εξασφάλισε τις προϋποθέσεις να ξεκινήσει αλλά είναι αμφίβολο αν θα τα καταφέρει. Ίσως στην επόμενη κρίση.
Καλημέρα σε όλους
Δύο παρατηρήσεις:
Η άνοδος του ΑΕΠ (το ελληνικό "θαύμα") που είχαν πάντα σαν καραμέλλα οι τοπικοί κοτζαμπάσηδες (διπλασιασμός από 121 δις το 2000 σε 237 δις το 2009) βασιζόταν κυρίως στις θηριώδεις εισαγωγές καταναλωτικών αγαθών και το ανελέητο τσιμεντάρισμα και ασφαλτόστρωση της χώρας και άρα τον αντίστοιχο τζίρο, και όχι σε πραγματική παραγωγή και εξαγωγή αγαθών ή υπηρεσιών. Τώρα που σφίγγει το ζωνάρι φάνηκε η απίστευτη γύμνια μας, κάνοντας την προσπάθεια ανάκαμψης ακόμα πιό ιλιγγιώδη
Θα διαφωνήσω επίσης με την εκτίμηση περί πλήρους αποπληρωμής (ηθική υποχρέωση?) των συσσωρευμένων δανεικών. Και για λόγους πρακτικούς (απλά δεν νομίζω ότι είναι ποτέ εφικτό εκτός αν θέλουμε να γίνουμε Ρουμανία επί Τσαουσέσκου), αλλά και για λόγους αρχής. Αλλά αυτή είναι μιά πολύ μεγάλη κουβέντα, που προϋποθέτει πάνω από όλα ένα σοβαρό κράτος και έναν, ακόμα περισσότερο, σοβαρό δήμο
Φιλικά
Στάθςη Δ
Σε γενικές γραμμές, οι απόψεις στο κείμενο θυμίζουν αυτή εδώ την διάλεξη, http://www.youtube.com/watch?v=6HhNGU08KoE&feature=player_embedded#! η οποία στηρίζεται σε ένα αντίστοιχο άρθρο του ιδίου, http://www.booksreview.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=82:2010-06-09-09-38-55&catid=43:-8-2008&Itemid=55 .
Και θα συμφωνούσα μαζί σου, όμως υπάρχει ένα σημείο που για μένα δεν είναι ξεκάθαρο.
Μιλάς για αναγκαστική πτώση του βιωτικού επιπέδου –ή μη άνοδο, ακόμη και απ’ την απάντησή σου στον SG δεν γίνεται σαφές σε ποιό αναφέρεσαι, αν όντως είναι κάποιο από τα δύο- ως λογικό επακόλουθο της ελεγχόμενης(;) τελικά πτώχευσης.
Μέχρι δω καλά.
Συνεχίζεις αναφέροντας όλες τις απαραίτητες αλλαγές περιληπτικά, ό,τι «κρατάει τον τόπο κάτω» τέλος πάντων. Και παράλληλα πετάς στα γρήγορα ένα συμπκυκνωμένο πακέτο λύσεων –ας σημειώσω εδώ ότι εξ’ αυτών η πλέον εμπεριστατωμένη αφορά τον τουρισμό, όντως σημαντικό στοιχείο της ελληνικής οικονομίας.
Κάπου νομίζω διάβασα παλαιότερη ανάρτησή σου (συγχώρεσέ με άμα κάνω λάθος, δεν καταφέρνω να βρω τον σύνδεσμο αυτήν την στιγμή) που στο τέλος της υποδήλωνε τον φόβο για οργισμένη αντίδραση του λάου απέναντι στην κατασπατάληση του δημοσίου πλούτου.
Έχουμε λοιπόν από την μία την ριζική αλλαγή του, ασύμβατου με τα οικονομικά δεδομένα, τρόπου ζωής και από την άλλη τους ήδη μη συνεργάσιμους πολίτες. Καμία από τις δύο παραμέτρους δεν προσφέρεται για τις απαραίτητες πολιτικές αποφάσεις που απαιτεί η κρατική ανάπτυξη.
Πώς λοιπόν δικαιολογείται η οπτιμιστική προσέγγιση της αλλαγής; Ποιός θα εφαρμόσει τα «μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης» και με βάση ποιά κριτήρια; Ο ίδιος εξέφρασες την απαγοήτευσή σου όταν, μετά από πλήθος (όχι μόνο πρόσφατων) αναρτήσεών σου σχετικά με τις νοσοκομειακές σπατάλες παρατήρησες μηδαμινές διαφορές στην ελληνική πραγματικότητα.
Εν τέλει, όλο μου το σχόλιο θα μπορούσε να συνοψισθεί σε λίγες μόνο γραμμές: Επαρκούν οι ρυθμίσεις της Ε.Ε. ώστε να «πέσουμε στα μαλακά»; Κι αν όντως το καταφέρουμε, γιατί στη συνέχεια να θελήσει (ή μπορέσει) κανείς να φτιάξει την παράγκα που λέγεται Ελλάδα;
Απολογούμαι για το σεντόνι. Αχρείαστο να ‘ναι.
Υ.Γ. Επίσης δηλώνω ιδιαίτερα ευτυχής που εισακούστηκε το αίτημα του Διεφθαρμένου Ορθοπαιδικού σχετικά με την συχνότητα των ενημερώσεων του blog.
Tim C.
Καλησπέρα σε όλους.
να πω αρχικά ότι αναγκάζομαι να σπάσω το σχόλιο σε πολλά κομμάτια για να το δεχτεί ο bloger.
Στάθη, οι εισαγωγές δεν προσμετρώνται θετικά στο ΑΕΠ το οποίο υπολογίζεται ως
private consumption + gross investment + government spending + (exports − imports). Προσθέτουν βέβαια σε αυτό με την διαφορά που προκύπτει από την αφαίρεση του κόστους εισαγωγής από την τελική τιμή διάθεσης. Ασφαλώς για το τσιμεντάρισμα της χώρας έχεις απόλυτο δίκιο.
Όσο για την μη αποπληρωμή του χρέους νομίζω ότι αυτό είναι αδύνατον να γίνει. Πρακτικά θα σήμαινε ότι η χώρα γυρίζει τις πλάτες της στον υπόλοιπο κόσμο και στρέφεται στην απομόνωση. Οτιδήποτε κάνουμε θα πρέπει να γίνει μέσα στις δομές του συστήματος στο οποίο συμμετέχουμε.
Tim C. ευχαριστώ κατ΄ αρχήν για τα κολακευτικά σου λόγια και για το ουσιαστικό σχόλιο σου.
Μιλάω για σημαντική πτώση του βιοτικού επιπέδου, κατ΄ αρχήν, (νομίζω πως ήδη έχει αρχίσει να γίνεται ορατή σε πολλούς από εμάς), η οποία θα μας φέρει σε ένα σημείο εκκίνησης που θα βρίσκεται πολύ χαμηλότερα από όσα έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια. Κάτι που προκύπτει αυτονόητα από τους αριθμούς, χωρίς μάλιστα να διαθέτει κανείς σοβαρές γνώσεις οικονομικών για να το διαπιστώσει. Από εκεί και πέρα τίποτε δεν μένει σταθερό. Μπορεί να υπάρξει επιπλέον υποστροφή, εάν επιμείνουμε στις βαλκανικές μας συνήθειες, ακόμη και όταν τα υπόλοιπα Βαλκάνια γίνουν Ευρώπη. Μπορεί όμως να υπάρξει και σταδιακή βελτίωση εάν η χώρα πετύχει μια ικανοποιητική ανάπτυξη που θα της επιτρέπει να αποπληρώνει τις υποχρεώσεις της και να προσθέτει κάθε χρόνο κάτι τις στους δείκτες της ευημερίας της.
Από εκεί και πέρα δεν νομίζω ότι το κείμενο αναδίδει κάποια αισιοδοξία. Το αντίθετο θα έλεγα μάλιστα. Τα διάφορα "εάν" που παρατίθενται αποτελούν απλές υποθέσεις εργασίας και σε καμία περίπτωση εγώ προσωπικά δεν υιοθετώ την άποψη ότι μπορεί τα περισσότερα από αυτά να γίνουν πραγματικότητα. Άλλωστε το λέω και ανοιχτά σχεδόν, μιλώντας για χρονικό ορίζοντα γενιάς σε ότι έχει σχέση με την αλλαγή νοοτροπίας, ή για την καταστροφή των πόλεων και του φυσικού περιβάλλοντος που δεν θα επιτρέπουν στο άμεσο μέλλον την αξιοποίηση του τουρισμού ως κρίσιμης πηγής εισοδήματος ή ακόμη και για την παιδεία. Δεν έχω καμία αισιοδοξία για το που πάμε. Υποθέσεις κάνω για αυτό και μιλώ για την προϋπόθεση της σκληρής προσπάθειας.
Σε κάθε περίπτωση ακόμη και αυτά που κάνουμε σήμερα δεν συνιστούν βαθιές μεταρρυθμίσεις. Μέχρι στιγμής το μόνο που συζητάμε είναι το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων που είναι μεν ένα βήμα αλλά όχι το πιο σημαντικό και δεν θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της οικονομίας όσο πιστεύουμε. Όλα τα άλλα είναι περικοπές και φόροι. Αυτά δεν είναι μεταρρυθμίσεις και αλλαγές. Ακόμη και μια ριζική επανασχεδίαση του φορολογικού μηχανισμού δεν θα συνιστά πραγματική και βαθιά αλλαγή.
Οι πραγματικές αλλαγές σε μια χώρα σαν την Ελλάδα πρέπει να αφορούν την διάκριση των εξουσιών, τις σχέσεις κράτους πολίτη, την δυνατότητα δικαστικού ελέγχου της διοίκησης κ.λ.π. Όλα αυτά δηλαδή που αποτελούν τον σκληρό πυρήνα της πολιτικής εξουσίας και του τρόπου με τον οποίο αυτή κατορθώνει να παραμένει ανεξέλεγκτη, να οικειοποιείται το κράτος και μετά να το διαθέτει σαν εμπόρευμα στους εξαθλιωμένους πολίτες - πελάτες. Και για αυτά κανείς δεν συζητά ακόμη είτε από άγνοια είτε από ιδιοτέλεια. Και δεν πρόκειται να συζητήσει σύντομα. Θα καταλάβεις ότι μπήκαμε σε δρόμο σοβαρών αλλαγών, που θα βάλουν τα θεμέλια μια πραγματικής πορείας προς τα πάνω, μόνον όταν ακούσεις να μιλάμε για πραγματικές αλλαγές (πραγματικές όμως) στον κώδικα διοικητικής διαδικασίας, στον δημοσιουπαλληλικό κώδικα, στο βαθιά αντιδημοκρατικό απολίθωμα της ακυρωτικής δίκης και στους δικονομικούς κανόνες με βάση τους οποίους δικάζεται η διοίκηση, στον κανονισμό της βουλής κ.λ.π. Τέτοιου είδους αλλαγές θα καταστήσουν το επάγγελμα του πολιτικού και γενικά του κομματανθρώπου λιγότερο ή καθόλου προσοδοφόρο και θα απελευθερώσουν τις δυνάμεις της κοινωνίας. Μπροστά σε αυτά το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και τα υπόλοιπα είναι μέτρα παρηγοριάς. Άκουσες όμως κανέναν να μιλά για αυτά;;;
Βέβαια για να λέμε και του στραβού το δίκαιο δεν είναι μόνον η ιδιοτέλεια όλων όσων καλοζούνε διαχειριζόμενοι το κράτος-μαγαζί. Τεράστιο ρόλο παίζει και η άγνοια. Οι περισσότεροι βουλευτές, οι συντριπτικά περισσότεροι, είναι τόσο απλοϊκοί και ολιγογράμματοι που αδυνατούν να προσεγγίσουν έστω και στοιχειωδώς την σοβαρότητα των ζητημάτων που αναφέρω παραπάνω και τον βαθύ και θεμελιώδη τρόπο με τον οποίο η αυταρχική λειτουργία του κράτους και η ανεπάρκεια της διάκρισης των εξουσιών δηλητηριάζουν τα ζωντανά κύτταρα της κοινωνίας. Οι περισσότεροι σαν να λέμε εκμεταλλεύονται με ιδιοτέλεια μια μηχανή ενστικτωδώς χωρίς να μπορούν να κατανοήσουν τον τρόπο που λειτουργεί. Για τον λόγο αυτό ακόμη και εάν θεωρήσουμε ότι θα ήταν πρόθυμοι για τις αλλαγές που χρειάζεται ο τόπος δεν ξέρουν τον τρόπο με τον οποίο θα τις πραγματοποιήσουν. Οι πιο πολλοί, τι λέω, σχεδόν όλοι, δεν έχουν διαβάσει ποτέ τους το σύνταγμα και τον κανονισμό της βουλής. Το θέμα αυτό είναι τόσο μεγάλο και σημαντικό που δεν εξαντλείται ούτε με σχόλια, έστω και μεγάλα, ούτε με αναρτήσεις, ακόμη και εάν αυτές είναι 2.000 λέξεων.
Αν αρκούν οι ρυθμίσεις της Ε.Ε.;; Όχι κατηγορηματικά. Διότι η Ε.Ε. δεν ασκεί την εσωτερική διοίκηση της χώρας. Διάβασε αν θέλεις την άποψη μου εδώ:
http://ermippos.blogspot.com/2010/04/blog-post_27.html
Τέλος θα μπω στον πειρασμό να παραθέσω κάποιους συνδέσμους που οδηγούν παλιότερες αναρτήσεις σχετικές με την σημερινή κατάσταση και εξίσου απαισιόδοξες:
π.χ. εδώ http://ermippos.blogspot.com/2007/09/blog-post.html
ή εδώ http://ermippos.blogspot.com/2009/09/blog-post.html
Το παρακάτω κείμενο είναι από την ανάρτηση στην οποία οδηγεί ο παραπάνω δεσμός. Γράφτηκε το καλοκαίρι του 2008 όταν οι πάντες ήταν αμέριμνοι. Νομίζω ότι θα μπορούσε να περιγράφει με θεμελιώδη τρόπο την πορεία για την λύση των προβλημάτων μας σήμερα.
Υπό την έννοια αυτή η αντίδραση που είναι σκόπιμο να προβάλλουμε πρέπει να βρίσκεται στην κατεύθυνση της καλλιέργειας των συνθηκών υποδοχής της διάδοχης κατάστασης. Στην ουσία αυτό που μπορούμε και πρέπει να επιδιώξουμε είναι η διαμόρφωση των δικλείδων ασφαλείας για την επόμενη φάση. Και στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να έχουμε καλά ένα πράγμα στο μυαλό μας. Ότι η χώρα δεν χρειάζεται ούτε σωτήρες ούτε φωτισμένους οδηγούς. Χρειάζεται μόνον την εφαρμογή των θεσμών της σύγχρονης δημοκρατίας. Την ευρύτατη διασπορά της ισχύος μέσω της πλήρους και με απόλυτα στεγανά διάκρισης των εξουσιών. Όλα τα υπόλοιπα θα έρθουν μόνα τους μέσα από τις αναπόφευκτες και παραγωγικές περιφερειακές χαοτικές συγκρούσεις.
Όσο για την σύγκριση με τον Αρ. Δοξιάδη ομολογώ πως είναι κολακευτική. Γνωρίζω πολύ λίγο και μόνο δικτυακά τον άνθρωπο χωρίς να έχω ποτέ συναντηθεί ή μιλήσει μαζί του. Πραγματικά μου άρεσε το βιντεάκι με την ομιλία του.
Ερμιππε
Για κάποιους από μας, τα λόγια του καπτά Λιά από την Παναγιά Γοργόνα του Μυριβήλη μπορεί να αποτελούν μιά παρηγόρια (« Μην κάνετε δα έτσι. Όλοι για προσώρας είμαστε όπου και να πάμε. Μόνο, το νου μας, νάχουμε τον μπόγο δεμένο για παρτέντζα την πάσαν ώρα. Κ' ένα μαχαίρι, να κόψουμε γρήγορα την πρυμάτσα ...»). Για τον πολύ κόσμο όμως που (φοβάμαι ότι) δεν έχει αυτή την δυνατότητα και θα βιώσει στο πετσί του την απύθμενη ήττα δεν ξέρω τι θα γίνει. Εκτός αν δεί ποιά είναι η πρυμάτσα στην νεοελληνική πραγματικότητα
Χαιρετώ σε
Στάθης Δ
Έρμιππε,
Δεν θα το αποκαλούσα ως σύγκριση. Περισσότερο ταιριάζει ο όρος αναφορά. Στα σημεία όπου θίγεις την παραγωγικότητα-εργατικότητα του ελληνικού πληθυσμού, οι προτάσεις του κ. Δοξιάδη –και όχι μόνο- είναι ικανές για να συμπληρώσουν τα λεγόμενά σου ως λύσεις.
Σε κάθε περίπτωση χαίρομαι που απόλαυσες τους συνδέσμους.
«Μέχρι στιγμής το μόνο που συζητάμε είναι το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων που είναι μεν ένα βήμα αλλά όχι το πιο σημαντικό και δεν θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της οικονομίας όσο πιστεύουμε. Όλα τα άλλα είναι περικοπές και φόροι. Αυτά δεν είναι μεταρρυθμίσεις και αλλαγές. Ακόμη και μια ριζική επανασχεδίαση του φορολογικού μηχανισμού δεν θα συνιστά πραγματική και βαθιά αλλαγή.»
Δεν θυμάμαι να ισχυρίστηκα ότι οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις αποτελούν μέτρα ή ακόμη και προϋποθέσεις ανάπτυξης. Για την ακρίβεια, τα εισαγωγικά στο προηγούμενο σχόλιό μου σχετικά με την τωρινή δημοσιονομική πολιτική χαρακτηρίζονται απο ειρωνία απέναντι στην περιοριστική φύση της και τα αποτελέσματα αυτής. Όμως καταλαβαίνω τι εννοείς.
«Οι πιο πολλοί, τι λέω, σχεδόν όλοι, δεν έχουν διαβάσει ποτέ τους το σύνταγμα και τον κανονισμό της βουλής.»
Αν και με βρίσκει σύμφωνο η γενικότερη θέση σου περί βουλετικής άγνοιας, δεν νομίζεις ότι ο παραπάνω ισχυρισμός αγγίζει τα όρια της υπερβολής; Μιλάμε για κάτι που εμπεριέχουν εδώ και χρόνια ακόμη και τα σχολικά βιβλία της μέσης εκπαίδευσης. http://users.sch.gr/itsakalis/d_class.files/biblio%20mathiti.pdf
(από σελίδα 152 και μετά)
Όσο για τις αναρτήσεις που παραθέτεις, τις είχα ήδη υπόψη μου, μολονότι πρέπει να ομολογήσω πως την παλαιότερη την είχα –τότε- περάσει στα γρήγορα, καθότι αρχικά είχε δώσει την εντύπωση προσωπικής επιστολής χωρίς άμεσο πολιτικό περιεχόμενο. Ωστόσο, κρατάω από αυτήν τις τρεις τελευταίες παράγραφους, όπως όφειλα να είχα κάνει εξαρχής.
Σε ευχαριστώ για την άμεση απάντησή σου, καθώς και για τον χρόνο που αφιέρωσες σ’ αυτήν.
Tim C.
"Αν και με βρίσκει σύμφωνο η γενικότερη θέση σου περί βουλετικής άγνοιας, δεν νομίζεις ότι ο παραπάνω ισχυρισμός αγγίζει τα όρια της υπερβολής; Μιλάμε για κάτι που εμπεριέχουν εδώ και χρόνια ακόμη και τα σχολικά βιβλία της μέσης εκπαίδευσης."
θα ήταν μια ονειρεμένη χώρα η Ελλάδα εάν ένα μικρό ποσοστό (μόνο) των ανθρώπων της είχε μια μικρή ιδέα (μόνο) για το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων. Δυστυχώς φίλε μου, οι πιο πολλοί από αυτούς δεν έχουν διαβάσει ούτε καν το Σύνταγμα. Και εάν το έχουν κάνει το έχουν ξεφυλλίσει σαν κοινό νόμο χωρίς να μπορούν να εισέλθουν διαισθητικά στην θεμελιώδη δομή του.
Θυμάμαι ακόμη εκείνη την ιλαρή περίοδο της καραμανλίκής τροποποίησης, που πήγε άπατη, όπως άλλωστε όλα τα μεγάλα που μας υποσχέθηκε ο κυνηγημένος από τα διεθνή κέντρα πρώην πρωθυπουργός μας. Όπου μέσα στην υπεροψία και μέθη των ημερών ο κάθε φουκαράς μεγαλοπαράγων έβγαινε και παρουσίαζε ως προτάσεις το μακρύ του και το κοντό του χωρίς την παραμικρή αίσθηση γελοιότητας.
Τότε λοιπόν βγήκε και ο Αλογοσκούφης, πανίσχυρος και σίγουρος για το μεγαλείο του ως ήταν, και πρότεινε την προσθήκη άρθρου που θα απαγόρευε την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων όταν αυτές θα ήταν αντίθετες με πράξεις της διοίκησης δημοσιονομικού χαρακτήρα. Διότι, όπως έλεγε, οι αποφάσεις μιας εκλεγμένης από τον λαό κυβέρνησης δεν μπορεί να ανατρέπονται από όργανα μειωμένης λαϊκής νομιμοποίησης. Χωρίς να αντιλαμβάνεται ο δυστυχής ότι εκείνη την στιγμή έθιγε το σκληρότερο τμήμα του σκληρότερου πυρήνα του κράτους δικαίου. Ευτυχώς η "πρόταση" μαζεύτηκε αθόρυβα γιατί ακόμη και ο αναίσχυντος Παυλόπουλος αισθάνθηκε (ως γνώστης τουλάχιστον αυτός) ότι θα μας έπαιρναν τα διεθνή δικαστήρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τις ντομάτες. Τι είχε λοιπόν καταλάβει αυτός ο άνθρωπος που καθόταν σε μια από τις βαρύτερες καρέκλες του συστήματος;
Το παραπάνω παράδειγμα αναδεικνύει παράλληλα και το βαθύτερο πρόβλημα της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας. Ως ανατολίτικος λαός, αυτό που αναζητούμε είναι οδηγούς και προστάτες. Μακριά από θεσμούς και αρχές, πράγματα που βλέπουμε με καχυποψία και περιφρόνηση (αφού μπορούμε να τα βρούμε καμιά φορά και μπροστά μας όταν προσερχόμεθα ως πελάτες στα βουλευτικά γραφεία για τις μικροιδιοτελείς υποθεσούλες μας). Τι να το κάνεις λοιπόν το σύνταγμα και τις εγγυήσεις του και όλες τις παρόμοιες ανοησίες όταν έχεις έναν Καραμανλή ή έναν Αλογοσκούφη ας πούμε. Ή τον τοπικό σου βουλευτή που όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει.
Έρμιππε,
Υποθέτω αναφέρεσαι σε αυτήν εδώ την περίπτωση: http://archive.enet.gr/online/online_text/c=114,dt=10.01.2006
«Περιορισμό της δικαιοδοσίας των δικαστηρίων στην έκδοση αποφάσεων που έχουν δημοσιονομικό κόστος, με την επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος, εισηγείται ο Γ. Αλογοσκούφης.»
Λίγα χρόνια μετά ξαναγίνεται λόγος για τις νομικές του γνώσεις, σε μία διαφορετική συγκυρία: http://archive.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=02.08.2008,id=89439536
Και εφ’ όσον η συζήτηση στρέφεται προς τους δικαστικούς λειτουργούς, πέρα από τα δυσερμήνευτα, ωσάν τους χρησμούς της Πυθίας, εκλογικά αποτελέσματα, καλό είναι να θυμόμαστε και τούτο: http://www.skai.gr/news/greece/article/155913/akefalo-epi-mines-to-elegtiko-synedrio/
Φιλικά,
Tim C.
Ναι σε αυτό. Αν και φαντάζομαι θα υπάρχουν και αναλυτικότερα ρεπορτάζ της εποχής που έχουν ως κύριο θέμα τις προτάσεις της συνταγματικής αναθεώρησης, που πέφταν βροχή εκείνη την εποχή από τον κάθε πικραμένο. Στο συγκεκριμένο άρθρο η υπόθεση αναφέρεται ακροθιγώς μέσα σε άλλο πλαίσιο. Δεν είμαι σε θέση τώρα να δω αν έχω κρατήσει και κάτι στο αρχείο μου.
Μου φαίνεται τελικά ότι ο Ψινάκης στην θέση του θα σκεφτόταν περισσότερο τι έλεγε. Γιαυτό και αποδεικνύεται διαχρονικός την στιγμή που τους τότε μεγάλους άρχοντες μας τους έφαγε η μαύρη μαρμάγκα. Αλήθεια, που είναι ο σοφός οικονομολόγος της επανίδρυσης σήμερα. Ο Ψινάκης είναι στο δημαρχείο πάντως με τις ευχές όλων μας.
Το διαβασαμε πριν - το ξαναδιαβαζουμε τωρα. Κατι πιο επικαιρο Ερμιππε που κοιταζει στο μελλον και δεν επιβεβαιωνει ποσο προφητης εισαι. Δεν προκειται περι αυτου - σε θαυμαζουμε ολοι για αυτο και σε διαβαζουμε.
Το εθνικο προιον μεσα απο το Μνημονιο 2 ειναι 150-175δις ευρω - εκτος, αγνωστο, αλλα κατα πολυ χαμηλωτερο.
Η ελλαδα, σαν μια πο τις 3 χωρες που βασιζουν την υπαρξη τους στον Διαφωτισμο, πρεπει τωρα να καταστρεψει ολοσχερως την παρωχημενη
ιδεολογια του Οθωμανισμου που κυβερνα σαν κυριαρχη ιδεολογια απο το 1981 και μετα.
Το ερωτημα, Ερμιππε, ειναι τι κανεις εσυ και τι κανουμε για την επομενη ημερα των 150-175 δις η των 75-100 δις και αν ειμαστε διατεθειμενοι να ανεχτουμε και αλλο αυτους που μας πινουν το αιμα σιγα σιγα, σταθερα και καθημερινα (φοροι, κρατησεις, εισφορες κλπ). Σαν βρυκολακες στο σωμα της υγιους κοινωνιας, αλλα τους τελειωσε, δυστυχως, το αιμα - τελευταιο αποθεμα, οι τραπεζικες καταθεσεις και μετα το συνθετικο αιμα (δραχμη).
Τι θα κανουμε λοιπον;
Δεν υπάρχει τίποτε πιο επίκαιρο από την ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε την θέση μας και να παραιτηθούμε από παράλογες αξιώσεις που μας εμποδίζουν να δούμε καθαρά. Και από την ανάγκη να διεκδικήσουμε γνήσια εκπροσώπηση η οποία θα προωθήσει τους εφικτούς στόχους.
........λογική κατάληξη της περιπέτειας στην οποία έχουμε εισέλθει δεν είναι άλλη από την επιστροφή και μόνιμη πλέον παραμονή μας στο μακρινό σημείο εκκίνησης. Το σημείο αυτό μπορεί θαυμάσια να τοποθετηθεί, -εάν είμαστε αρκετά τυχεροί και εργαστούμε με συνέπεια και αποφασιστικότητα-, κάπου εκεί στις αρχές της δεκαετίας του 1970..... εννούσατε τοτε και επιστροφή στη δραχμή? τώρα τι νομίζετε? αν και πιστεύω ότι κάνουμε ότι μπορούμε ώστε "να τους δωσουμε τα παπούτσια να μας τα δωσουν στο χέρι".
Δημοσίευση σχολίου